Spis treści
Czasami u moich Klientów nasuwa się pytanie jak wygląda dziedzicznie w przypadku śmierci jednego z małżonków w czasie rozwodu lub separacji? Musimy rozważyć klika scenariuszy takiego pytania, ponieważ inaczej będzie wyglądać sytuacja w toku postępowania, a inaczej już po, o czym przeczytasz w tym wpisie.
Dziedziczenie po rozwodzie lub separacji
Co do zasady z momentem zawarcia związku małżeńskiego powstaje małżeńska wspólność majątkowa, a małżonkowie zaczynają dziedziczyć po sobie na mocy ustawy. Natomiast orzeczenie rozwodu lub separacji wywołuje różne skutki, między innymi w sferze dziedziczenia. Z chwilą, gdy wyrok orzekający rozwód lub separacje staje się prawomocny małżonkowie przestają po sobie dziedziczyć na mocy ustawy. O tym, kiedy wyrok staje się prawomocny pisałem klika wpisów wcześniej, dlatego, aby nie powtarzać się odsyłam Cię do niego.
Zwróć uwagę, że napisałem, iż po rozwodzie lub separacji małżonkowie nie dziedziczą po sobie z mocy ustawy – czyli z mocy samego prawa. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby po rozwodzie lub separacji byli małżonkowie ujęli się w swoich testamentach, wówczas będą oni po sobie dziedziczyć, ale nie na mocy ustawy tylko na mocy testamentu.
W tym miejscu muszę jeszcze wskazać na różnicę pomiędzy tzw. separacją faktyczną a prawną. Powyżej przedstawiłem Ci sytuacje tzw. separacji prawnej, czyli zakończonej orzeczeniem sądowym. Jednak wiele osób żyje w tzw. separacji faktycznej, czyli nieuregulowanej przez sąd. W tym przypadku małżonkowie dziedziczą po sobie na mocy ustawy.
Dziedziczenie w trakcie rozwodu lub separacji
Drugim przypadkiem jest sytuacja, gdy w czasie rozwodu lub separacji jeden z małżonków umiera. Jak wspomniałem wcześniej to od momentu prawomocnego wyroku ustaje ustawowe dziedzicznie. W tym przypadku taki wyrok jeszcze nie zapadł. Co w takiej sytuacji?
Odpowiem jak na prawnika przystało – to zależy. Małżonek nie będzie dziedziczyć, jeżeli zostaną spełnione dwie następujące przesłanki:
- Po pierwsze, spadkobierca musiał złożyć żądanie orzeczenia rozwodu lub separacji
z winy drugiego małżonka. - Po drugie, to żądnie musi być uzasadnione.
Jeżeli obie przesłanki nie zostaną łącznie spełnione małżonkowie w dalszym ciągu będą po sobie dziedziczyć z mocy ustawy.
Musisz wiedzieć, że samo spełnienie obu przesłanek to za mało. Jeden ze spadkobierców, z którym małżonek miałby dziedziczyć, musi złożyć odpowiedni pozew. W tym postępowaniu Sąd zbada czy żądanie rozwodu z winny drugiego małżonka było uzasadnione. Jeżeli tak, to w takiej sytuacji nawet jeżeli nie ma prawomocnego orzeczenia rozwodu lub separacji to małżonek nie będzie dziedziczyć.
W tym przypadku są jednak ważne terminy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku. Złożenie pozwu po tym terminie spowoduje oddalenie powództwa.
Co można jeszcze zrobić?
Mogę Ci jeszcze wskazać inne ewentualne rozwiązania. Dziedziczenie ustawowe można zmienić sporządzając testament. Tym samym małżonka można pominąć z kręgu spadkobierców, ale będzie przysługiwało jemu/jej prawo do zachowku. Poza tym możesz wydziedziczyć drugiego małżonka, o ile spełnione są ustawowe przesłanki. Natomiast po śmierci, Twoja rodzina może podjąć próbę wykazania, że małżonek jest niegodny dziedziczenia. W przypadku uznania drugiego małżonka za niegodnego również nie będzie dziedziczyć.
Podsumowując
Jak widzisz w zależności od momentu śmierci jednego z małżonków może inaczej wyglądać dziedziczenie. Żadnych wątpliwości nie budzi sytuacja już po prawomocnym wyroku orzekającym rozwód lub separacje. Gdy nie ma takiego wyroku będzie to uzależnione od spełnienia dodatkowych przesłanek. W końcu można rozważyć rozwiązania jakie daje nam jeszcze prawo spadkowe.
