Spis treści
Z momentem zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje małżeńska wspólność majątkowa, chyba że strony postanowią inaczej. Małżonkowie nie muszą dokonywać żadnych dodatkowych czynności, aby ona powstała. Powstanie małżeńskiej wspólności majątkowej powoduje, że przedmioty majątkowe nabyte w jej czasie przez oboje małżonków lub przez jednego z nich wchodzą do niej. Tym samym powstają trzy masy majątkowe:
- majątek osobisty żony,
- majątek osobisty męża,
- majątek wspólny.
Majątkiem osobistym są składniki majątkowe nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego. Jednak są również takie składniki majątkowe, które choć nabyte w czasie trwania małżeństwa nadal pozostają w majątku osobistym i nie wchodzą do majątku wspólnego, ale o tym dowiesz się więcej z innego wpisu. O składniach z majątku osobistego każdy z małżonków może decydować sam. Natomiast w przypadku składników majątkowych wchodzących do majątku wspólnego małżonkowie decydują wspólnie.
Przechodząc do istoty tego wpisu przeważnie większość osób przystępuje do podziału majątku dopiero po rozwodzie. Wynika to z faktu, że wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego ustaje małżeńska wspólność majątkowa. Na marginesie zachęcam Cię do wcześniejszego mojego wpisu na ten temat. Oczywiście tak też można, ale chciałem Ci powiedzieć, że możecie to zrobić jeszcze przed rozwodem, albo już w jego trakcie.
Ustanowienie ustroju pełnej rozdzielności majątkowej
Zasadą jest, że w czasie trwania majątkowej wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Jeżeli nawet małżonkowie zawarliby umowę o podział majątku, w tym czasie, to byłaby ona nieważna. Więc zapytasz mnie jak w takim razie dokonać podziału majątku, gdy nie mamy jeszcze rozwodu? Rozwiązaniem jest zawarcie przez małżonków małżeńskiej umowy majątkowej na mocy, której ustanowią ustrój pełnej rozdzielności majątkowej. Taka umowa wymaga formy aktu notarialnego, więc konieczna jest wizyta u notariusza, a wcześniej wspólna zgoda na zawarcie takiej umowy.
Po zawarciu takiej umowy istnieje możliwość podziału majątku. Mamy w tym wypadku kilka wariantów. Można zawrzeć umowę o podział majątku wspólnego. Przepisy nie określają formy zawarcia takiej umowy, dlatego może ona zostać zawarta w każdej formie. Jednak należy pamiętać, że pewne składniki majątkowe wymuszają szczególną formę umowy dla jej ważności. Tak będzie na przykład z nieruchomością lub spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu. Wówczas umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby taka umowa została zawarta przed notariuszem nawet gdy w skład majątku wspólnego nie wchodzi między innymi nieruchomość.
Poza tym istnieje możliwość podziału majątku w postępowaniu sądowym zarówno, gdy jest zgoda co do warunków podziału jak również, gdy jest spór pomiędzy stronami. Obie formy są równoważne. Nie jest tak, że jedna forma jest gorsza, a druga lepsza. Chociaż każda ma swoje plusy i minusy. W przypadku podziału majątku przed notariuszem zyskujemy czas, ponieważ jest to tylko kwestia wypracowania warunków oraz umówienia terminu u notariusza. Jednak taka forma może być bardziej kosztowna. Natomiast w przypadku podziału majątku wspólnego przed sądem musimy mieć świadomość, że będziemy czekać na termin rozprawy, ale za to są niższe opłaty. Dodatkowo w przypadku podziału przed sądem konieczny jest podział wszystkich składników majątkowych, a na przykład przed notariuszem można dokonać podziału całości lub części majątku wspólnego. W obu przypadkach zachęcam do skorzystania z profesjonalnej pomocy radcy prawnego, ponieważ jak pokazuje moje doświadczenie w emocjach nie zwracamy uwagi na pewne szczegóły, które mają znaczenie.
Pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej
Przed chwilą przedstawiłem Ci wariant w której małżonkowie na pierwszym etapie, aby ustanowić rozdzielność majątkową są zgodni. Później co do samego podziału majątku może być różnie. Natomiast teraz chciałbym Ci przedstawić rozwiązanie, gdy nie ma zgody co do zawarcia takiej umowy. W takiej sytuacji można złożyć do sądu pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej.
Każdy z małżonków może wystąpić z takim pozwem, gdy są ku temu „ważne powody”. Użyta w przepisach klauzula – „ważne powody” – nie została sprecyzowana. Faktycznie oznacza to, że za każdym razem Sąd decyduje czy dany stan faktyczny może zostać uznany za „ważny powód” czy też nie. Z praktyki mogę Ci wskazać następujące „ważne powody” uzasadniające taki pozew:
– separacja faktyczna,
– zaciąganie długów przez jednego z małżonków,
– nieprawidłowe zarządzenie majątkiem przez drugiego małżonka,
– trwonienie wspólnego majątku,
– ciągły brak współdziałania małżonka co zarządu majątkiem wspólnym.
Muszę Ci również powiedzieć, że możemy podjąć próbę ustanowienia takiej rozdzielności z mocą wsteczną, czyli przed datą złożenia pozwu. Tym samym gdy drugi małżonek nie chcę porozumieć się co do ustanowienia rozdzielności majątkowej można rozważyć czy są spełnione przesłanki do wystąpienia na drogę sądową.
Zawezwanie do próby ugodowej
Gdy mamy zawartą umowę o rozdzielności majątkowej, ale istnieje spór co do podziału majątku zawsze można wybrać drogę polubownego rozwiązania sporu czyli złożyć do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Na mocy zawartej ugoda przed sądem można wypracować wspólny podział majątku stron.
Podział majątku w pozwie rozwodowym
Wpis dotyczy podziału majątku przed albo w trakcie rozwodu, ale aby przedstawić różne możliwości chcę wspomnieć o jeszcze innym sposobie na dokonanie podziału majątku. We wcześniejszych wpisach wskazałem co może być przedmiotem sprawy rozwodowej. Jak już pewnie się domyślasz w pozwie o rozwód można dodać wniosek o podział majątku. Jest jednak jeden warunek. Taki podział majątku nie może spowodować nadmiernej zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Nie zostało to zdefiniowane, dlatego faktycznie zależy od oceny Sądu. Od razu muszę zastrzec, że nawet jeżeli w naszej ocenie taki wniosek nie spowoduje przedłużenia postępowania to i tak Sąd może tego wniosku nie uwzględnić, ale warto próbować, jeżeli są perspektywy. Z praktyki mogę powiedzieć, że przeważnie ma to miejsce, gdy mamy pełną zgodność co do podziału składników majątkowych i nie budzą ona wątpliwości sądu.
Podsumowanie
Jak widzisz jest wiele wariantów dokonania podziału majątku. Tym wpisem chciałem Ci uświadomić, że co do zasady, faktycznym momentem ustania waszej wspólności majątkowej jest prawomocny wyrok rozwodowy lub prawomocny wyrok orzekający separacje. Fakt, że nie mieszkacie razem i nie prowadzicie wspólnego gospodarstwa, czyli pozostajecie w tzw. separacji faktycznej, nie powoduje, że przestaje obowiązywać pomiędzy wami wspólność majątkowa. W dalszym ciągu ponosicie odpowiedzialność za ewentualne zobowiązania drugiego małżonka, a nabywane składniki majątkowe wchodzą w skład majątku wspólnego. Dlatego chciałem Ci pokazać, że zanim uzyskasz prawomocny wyrok rozwodowy możesz się zabezpieczyć, a nawet podzielić wasz wspólny majątek.
