Spis treści
Decyzja o rozwodzie
Decyzja o rozwodzie często bywa jedną z trudniejszych w życiu. Niektórzy decydują się na jej podjęcie po 20 latach małżeństwa, a niektórzy już po kilku miesiącach. Nie ma reguły. Jej podjęcie poprzedzają różne wydarzenia. Niektóre z nich mają charakter długotrwały, a czasami jest to jedno wydarzenie. Częstymi powodami rozpadu małżeństwa są: agresja, alkohol, brak wspólnie spędzanego czasu, pracoholizm, przemoc czy też zdrada. Niektóre osoby przed decyzją o rozwodzie podejmują próby ratowania swojego małżeństwa poprzez mediacje lub terapie małżeńskie. Jednak nie zawsze taka mediacja lub terapia przynosi oczekiwane rezultaty. Jeszcze w innym przypadku oboje małżonków albo tylko jeden w ogóle nie chcą skorzystać z takich rozwiązań.
Nasze pierwsze spotkanie przeważnie bywa najdłuższe. W jego trakcie chcę ustalić wszystkie okoliczności potrzebne do złożenia pozwu oraz do zaproponowania możliwych rozwiązań.
Podstawy rozwodu
Pierwsza rozmowa pozwala również ustalić czy wszystkie wymagane przepisami przesłanki zostały spełnione, aby móc skutecznie złożyć pozew o rozwód. Możemy je podzielić na dwie grupy – te które muszą wystąpić i te które nie mogą wystąpić.
Przesłankami, które muszą wystąpić to trwałość i zupełność rozkładu pożycia. Pewnie zastanawiasz się, ale co to do dokładnie oznacza? Spokojnie, już wyjaśniam.
W przypadku trwałości Sąd bada czy faktycznie nie ma już szans na Wasz powrotu do wspólnego życia oraz kontynuowanie małżeństwa. Zupełność polega na ustaniu trzech więź – duchowych (oznacza to, że już nic do siebie nie czujecie), gospodarczych (czyli, że każde z Was prowadzi swoje własne gospodarstwo domowe) oraz fizycznych (czyli, że brak jest pomiędzy Wami kontaktów intymnych).
W przypadku przesłanki zupełności często otrzymuje dwa pytania. Pierwsze dotyczy więzi duchowych – mąż / żona mówi, że nadal mnie kocha i nie da mi rozwodu. Czy to oznacza, że w takim przypadku Sąd nie rozwiąże naszego małżeństwa? Takie twierdzenie nie oznacza, że ta przesłanka nie została spełniona. Takie twierdzenie często jest wypowiadane celowo, aby zniechęcić Cię do działania. Drugie pytanie dotyczy więzi gospodarczych i wspólnego mieszkania w jednym domu / mieszkaniu. Czy to nie stoi na przeszkodzie? Ważne, aby każde z Was miało na przykład swój rachunek bankowy czy też samo dla siebie robiło zakupy. Oczywiście nikt nie wymaga, abyście mieli osobne kuchnie, jeżeli warunki lokalowe na to nie pozwalają. Pamiętaj za stołem sędziowskim też siedzi człowiek, który już nie jedno widział.
Jak już Ci wspomniałem są przesłanki, które nie mogą wystąpić, aby Sąd mógł orzec rozwód. Są takie trzy przesłanki. Pierwsza, to na skutek rozwodu nie może ucierpieć dobro wspólnych niepełnoletnich dzieci. Druga, to jeżeli rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, czyli na przykład jeden z małżonków chce rozwieść się z drugim małżonkiem, który jest ciężko chory i umierający. Trzecia, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Jednak trzeba tu wyjaśnić, że w tym przypadku Sąd może orzec rozwód. Pod warunkiem, że jeżeli drugi małżonek wyrazi na to zgodę albo jego odmowa jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Sąd orzeknie rozwód dopiero jak wszystkie przesłanki pozytywne wystąpią, a negatywne nie.
Dlatego jak wspomniałem pierwsze nasze spotkanie trawa najdłużej, ponieważ w jego czasie staram się ustalić, czy rozwód jest możliwy do przeprowadzenia oraz zaproponować ewentualne rozwiązania.
Masz kredyt hipoteczny i chcesz wziąć rozwód? Napisałem o tym tutaj.
Wybór rodzaju rozwodu
Następnie musisz się zastanowić nad sposobem rozwiązania małżeństwa. Gdy jesteście zgodni z drugim małżonkiem, Sąd może orzec rozwód bez orzekania o winie (za Waszą wspólną zgodą). Jest to możliwie najszybsze rozwiązanie małżeństwa. Jednak nie zawsze tak się zdarza, ponieważ czasami jeden z małżonków chce się rozwieść, ale z winny drugiego małżonka. Powodami orzeczenia rozwodu z winny drugiego małżonka może być: nadużywanie alkoholu, przemoc czy zdrada. Wtedy Sąd może stwierdzić, że drugi małżonek przyczynił się do rozpadu małżeństwa i rozwiązać małżeństwo z orzeczeniem winny tego małżonka. Jest jeszcze trzeci wariant, gdy Sąd orzeknie rozwód, ale z winny obu małżonków. Trzeba też powiedzieć, że rozwód z orzekaniem o winie jest bardziej czasochłonny, ponieważ wiąże się z koniecznością przesłuchania wielu świadków lub nawet skorzystania z opinii biegłego sądowego.
Oczywiście w czasie naszego spotkania postaram się przedstawić Ci wszystkie zalety i wady każdego z rozwiązań z uwzględnieniem Twojego przypadku.
Ile trwa rozprawa rozwodowa?
Podczas rozmów z klientami często pojawia się pytanie: jak długo trwa postępowanie rozwodowe? Niestety, trudno wskazać konkretną datę jego zakończenia, ponieważ na czas trwania procesu wpływa wiele czynników.
Kluczowym aspektem jest to, czy mamy do czynienia z rozwodem z orzekaniem o winie, czy bez. W przypadku rozwodów z orzekaniem o winie postępowanie trwa zazwyczaj dłużej, ponieważ wymaga przeprowadzenia licznych dowodów, a strony są zazwyczaj w silnym konflikcie. Natomiast rozwód bez orzekania o winie często kończy się już na pierwszej rozprawie, o ile strony osiągnęły porozumienie.
Innym istotnym czynnikiem jest liczba świadków oraz ewentualna konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Jeśli w sprawie trzeba przesłuchać wielu świadków, może to wymagać kilku terminów rozpraw. Z kolei dowód z opinii biegłego wydłuża proces, ponieważ konieczne jest przygotowanie opinii, a następnie ewentualne odniesienie się do niej przez strony, co może odbywać się zarówno pisemnie, jak i podczas rozprawy.
Warto również pamiętać o obciążeniu sądów liczbą prowadzonych spraw. Postępowania rozwodowe rozpatrywane są przez sądy okręgowe, których w Polsce jest 47. Duża liczba wcześniej zarejestrowanych spraw może wpłynąć na długość oczekiwania na termin rozprawy. W niektórych przypadkach można złożyć wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy, co czasami przynosi efekty.
Jak widzisz, na czas trwania postępowania rozwodowego wpływa wiele różnych czynników. Z doświadczenia mogę powiedzieć, że takie postępowanie może trwać od kilku miesięcy do nawet kilkunastu. Jednak dokładnego terminu zakończenia nie da się precyzyjnie określić.
Pamiętaj, że sprawa o rozwód może dotyczyć nie tylko rozwiązania Waszego małżeństwa
Musisz wiedzieć, że decydując się na rozwód sprawa nie musi tylko dotyczyć rozwiązania Waszego małżeństwa. Jeżeli macie niepełnoletnie dziecko możemy dodatkowo w tej samej sprawie wnosić o:
– ustalenie alimentów dla dziecka,
– ustalenie kontaktów z dzieckiem,
– ograniczenie albo pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Można to zrobić w odrębnych postępowaniach. Jednak takie rozwiązanie pozwala na zamknięcie wszystkich tych elementów w toku jednej sprawy. Przeważnie rekomenduję takie rozwiązanie. Dlatego, że jest to oszczędność czasu oraz pieniędzy, a także ogranicza stres tylko do jednej sprawy, a nie kilku. Jednak zawsze szczegóły ustalamy w czasie naszego spotkania.
Dodatkowo możemy złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów dla dziecka oraz kontakty z dzieckiem na czas postępowania rozwodowego.
W toku postępowania rozwodowego można również zgłosić wniosek o dokonanie podziału Waszego majątku. Jest jednak kluczowy warunek – nie może to spowodować przedłużenia postępowania rozwodowego. Z praktyki mogę powiedzieć, że Sądy niekoniecznie chcą w sprawach rozwodowych orzekać o podziale majątku. Jeżeli już Sąd decyduje się na podział majątku to wtedy, gdy jest on zgody.
Sprawdź jak wygląda sprawa rozwodowa – klik.
Złożenie pozwu
Gdy już podejmiesz decyzję o rozwodzie oraz ustalimy wszystkie okoliczności należy zebrać dokumenty, które musimy dołączyć do pozwu. Podstawowym dokumentem jest akt małżeństwa. Jeżeli macie wspólne dzieci to również dokumenty ich dotyczące.
Oczywiście mogą być potrzebne jeszcze inne dowody takie jak wiadomości SMS, wiadomości e-mail, nagrania, zdjęcia czy też rachunki. Taka lista może być długa i faktycznie jest uzależniona od Twojego przypadku oraz sposobu rozwiązania małżeństwa.
Na tym etapie musisz się zastanowić czy i kogo chcesz powołać na świadka. Świadek ma potwierdzić okoliczności wskazane w pozwie. Od razu chciałbym Ci wyjaśnić, że nie zawsze jest potrzeba powołania świadków. Jeżeli z drugim małżonkiem wyrażacie wolę zgodnego rozwiązania małżeństwa to Sądowi wystarczą Wasze przesłuchania, aby rozwiązać małżeństwo. Jednak zawsze ustalamy to indywidualnie.
Gdy mamy już cały materiał przygotuję dla Ciebie pozew o rozwód. Nie będę Cię zanudzać co ma zawierać pozew. Ja to ma wiedzieć, ponieważ powierzasz mi prowadzenie swojej sprawy. Przed wysłaniem pozwu do Sądu otrzymasz jego projekt. Na tym etapie często zdarza się, że Klientom przypominają się jeszcze jakieś szczegóły. Wówczas uzupełniam o nie pozew.
Odpowiedź na pozew
Po złożeniu pozwu Sąd doręczy go drugiej stronie. Czasami zdarza się, że druga strona celowo nie odbiera korespondencji. W takiej sytuacji skorzystamy z doręczenia przez komornika lub wykażemy Sądowi, że wskazy przez nas adres jest prawidłowy. Po otrzymaniu pozwu druga strona może złożyć odpowiedź. Przeważnie po tym następuje jeszcze wymiana pism. Wspólnie ustalimy odpowiedź oraz ewentualnie zgłosimy jeszcze dalsze dowody. Po tym etapie Sąd wyznaczy termin rozprawy.
Udział w rozprawach
Gdy zakończy się oficjalny etap składania pism, Sąd wyznaczy rozprawę. Sąd wezwie obie strony oraz powołanych świadków na rozprawę. W tym przypadku często jest obawa, że druga strona nie przyjdzie, ponieważ nie chcę współpracować i deklaruje, że celowo będzie utrudniać cały proces. Przypadki nieusprawiedliwionej nieobecności nie tamują postępowania, więc nie musisz się o to martwić.
Dla większości osób rozprawa jest to bardzo stresującą sytuacją. Wychodzę z założenia, że osoba, którą reprezentuję powinna wiedzieć czego może się spodziewać w czasie rozprawy. Dlatego staram się wyeliminować niepewność, która często towarzyszy przed rozprawą. W innym wpisie znajdziesz informacje czego możesz spodziewać się na rozprawie oraz o co Sąd może Cię zapytać.
Decyzja sądu
Po przesłuchaniu Was, świadków oraz przeprowadzeniu wszystkich zgłoszonych dowodów, Sąd wyda wyrok. Jeżeli żadne z Was nie będzie chciało zaskarżyć tego wyroku, oznacza to koniec sprawy. Oczywiście będziemy musieli poczekać na tak zwane uprawomocnicie się wyroku. Od tego momentu nie jesteście już małżeństwem. Po otrzymaniu odpisu wyroku należy dokonać wszystkich formalności jak na przykład zmiana nazwiska czy wymiana dokumentów.
Podsumowując, przedstawiłem Ci mapę z najważniejszymi etapami postępowania rozwodowego. To jednak nie jest wszystko, ponieważ sprawa każdego jest inna i wymaga wspólnej rozmowy, rozważenia wszystkich rozwiązań, aby w końcu obrać strategię, zabezpieczyć cały proces i osiągnąć założone cele.
Gdy strony rozwodu nie stawiają się w sądzie…
Wielokrotnie słyszę pytanie co się stanie jeżeli mój małżonek nie stawi się na rozprawie? Czy przez to nie dostanę rozwodu? Obawy wynikają z tego, że czasami jeden z małżonków celowo straszy drugiego, że nie da mu rozwodu lub będzie utrudniać postępowanie. Muszę Ci wyjaśnić, że mamy kilka wariantów. W zależności od wariantu tak będzie przebiegać proces.
Wariant nr 1 – brak stawiennictwa strony powodowej, czyli tej która inicjuje postępowanie
Musisz wiedzieć, że w przypadku rozprawy rozwodowej stawiennictwo strony powodowej jest obowiązkowe na pierwszym terminie. Dla wyjaśnienia stroną powodową jest osoba, która składa pozew, czyli inicjuje postępowanie. Co się w takim razie stanie się jeżeli strona powodowa nie stawi na pierwszym terminie rozprawy? W takim przypadku Sąd zawiesi postępowanie. Dopiero po trzech miesiącach można złożyć wniosek o podjęcie sprawy. Natomiast po roku od zawieszenia Twoja sprawa zostanie umorzona. Sprawa może nie zostać zawieszona jeżeli usprawiedliwisz swoją nieobecność na przykład z powodu choroby. Bezpieczniejszą opcją jest bycie reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika na przykład radcę prawnego. W takiej sytuacji mogę usprawiedliwić Twoją nieobecność, przesłuchać drugą stronę oraz świadków. Co najważniejsze mogę ustalić z Sądem kolejny termin rozprawy na którym będziesz mógł(a) zostać przesłuchany(a). Jeżeli już zostaniesz przesłuchany(a) to nie musisz być obecny(a) na późniejszym etapie postępowania. Oczywiście pod warunkiem, że Sąd nie zobowiąże Cię do osobistego stawiennictwa na kolejnym terminie rozprawy. Z praktyki mogę powiedzieć, że takie sytuacje zdarzają się bardzo sporadycznie. Sprawa rozwodowa jest bardzo osobista, dlatego strony raczej chcą w niej uczestniczyć pomimo, że już nie muszą.
Wariant 2 – brak stawiennictwa strony pozwanej, czyli drugiej strony procesu – Twojego małżonka
Jeżeli mowa o drugim wariancie możemy wyodrębnić dwa scenariusze. Pierwszy, gdy strona pozwana odbiera pozew, ale nie składa odpowiedzi na pozew ani nie stawia się w Sądzie. To jest właśnie najczęstszy przypadek o który jestem pytany. W tym przypadku Sąd uzna Twoje twierdzenia za prawdziwe, o ile nie nabierze co do nich wątpliwości, oraz wyda tzw. wyrok zaoczny. Nie ma obawy, że druga strona storpeduje proces i spowoduje jego zablokowanie. Sąd będzie prowadził postępowanie i będzie mógł rozwiązać Wasze małżeństwo. Drugą możliwą sytuacją jest odebranie pozwu przez drugą stronę, złożenie odpowiedzi na pozew, ale już nie stawienie się na rozprawie. W tym przypadku nie będzie przesłanki do wydania tzw. wyroku zaocznego, ale w dalszym ciągu Sąd będzie mógł prowadzić postępowanie i rozwiązać Wasze małżeństwo.
Wariant 3 – brak stawiennictwa obu stron, czyli Ciebie oraz Twojego małżonka
W tym wariancie obie strony nie stawiają się na rozprawie. W takiej sytuacji faktycznie następuje połączenie obu wcześniej opisanych wariantów. Dlatego może dojść do licznych scenariuszy, od zawieszenia postępowania i ewentualnego umorzenia postępowania, aż do wydania wyroku. Wszystko będzie zależało od późniejszej aktywności stron.
Podsumowując jak widzisz niestawiennictwo drugiej strony nie spowoduje zablokowania postępowania, ale jest bardzo dużo wariantów postępowania rozwodowego.
Przesłuchanie stron i świadków
Jednym z ważniejszych elementów całej sprawy rozwodowej jest przesłuchanie stron i świadków. Za pomocą zeznań świadków chcemy potwierdzić stanowisko przedstawione w pismach procesowych. Dlatego tak ważny jest odpowiedni dobór świadków. Moją rolą jest również odpowiednie zadawanie pytań świadkom, w szczególności drugiej strony jak i samej drugiej stronie. Niejednokrotnie sama decyzja o rozwodzie jest już trudna. Dla wielu dodatkową trudnością jest obecność w Sądzie, opisanie swojego małżeństwa i przyczyn jego rozpadu. Nie ma takiej możliwości, aby całkowicie wyeliminować stres. Jednak zawsze przed rozprawą chcę dodatkowo wyjaśnić Ci czego możesz się spodziewać i o co może ewentualnie zapytać Cię Sąd oraz strona przeciwna. W tym miejscu chciałbym Cię odesłać do innego mojego wpisu gdzie znajdziesz przykładowe pytania które możesz usłyszeć w toku rozprawy rozwodowej.
Kiedy sąd nie da rozwodu?
Musisz również wiedzieć, że są okoliczności które powodują, że Sąd nie orzeknie rozwodu. Pewnie zastanawia Cię kiedy taka sytuacja może mieć miejsce? Może mieć ona miejsce po pierwsze, jeżeli ucierpi na tym dobro wspólnych małoletnich dzieci albo po drugie, jeżeli byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Dobro małoletnich dzieci należy rozumieć jako troska emocjonalna o ich prawidłowy rozwój psychiczny. Sąd może również dojść do przekonania, że to rozwód będzie zasadny dla dobra małoletnich dzieci, gdy rodzice ciągle się kłócą, a rozstanie rodziców zapewni mu spokój.
Przepisy nie określają pojęcia sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Można to być tłumaczone jako sprzeczność z zasadami etycznymi lub moralnymi. Jako przykład można podać żądanie rozwodu z małżonkiem który jest ciężko chory i nie miałby kto się nim zaopiekować.
Należy jeszcze wspomnieć o innej przeszkodzie gdy Sąd może nie orzec rozwodu. Ma ona miejsce w przypadku żądania rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jednak w tym przypadku Sąd będzie mógł orzec rozwód jeżeli:
– niewinny małżonek wyrazi na to zgodę,
– odmowa zgody na rozwód małżonka niewinnego jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Najprostszym przykładem jest żądanie rozwodu przez małżonka, który zdradził drugiego małżonka, a następnie chce się rozwieść. W takim przypadku jeżeli małżonek niewinny wyrazi zgodę na rozwód, to Sąd orzeknie rozwód.
Rozwód przez internet?
Czas pandemii COVID-19 wymusił zmiany również w Sądach. Wprowadzone zostały przepisy umożliwiające przeprowadzanie rozprawy rozwodowej on-line. Przeważnie trzeba złożyć odpowiedni wniosek, ale jeszcze do niedawna miałem przypadki, że to Sądy same wychodził z taką inicjatywą i wskazywały, że rozprawa zostanie przeprowadzona w formie zdalnej. Taki wniosek nie musi zostać uwzględniony. Natomiast pismo inicjujące postępowanie rozwodowe, czyli pozew, musi zostać złożony w formie papierowej.
Takie rozwiązanie ma swoje korzyści. Oszczędność czasu. Ograniczenie stresu. Jak każda strona medalu takie rozwiązanie ma też swoje minusy. Możemy dokładnie nie widzieć jak reaguje druga strony lub świadkowie na zadawane pytania. Poza tym w przypadku rozprawy zdalnej trudniej o ewentualne rozmowy dotyczące polubownego rozwiązaniu sporu, na przykład w zakresie alimentów czy kontaktów z dziećmi. Oczywiście dla chcącego nic trudnego i Sąd może zarządzić przerwę, a wtedy my telefonicznie próbujemy wypracować wspólne stanowisko. Natomiast w przypadku rozprawy w budynku Sądu w takiej sytuacji wychodzimy na korytarz i rozmawiamy. Bywa to czasami łatwiejsze, ale w formie zdalnej również jest to możliwe. Więc jak widzisz nie taki diabeł straszny jak go malują. W przypadku rozprawy zdalnej przeważnie jesteśmy razem w Kancelarii. Dlatego nie musisz się martwić o sprzęt i kwestie organizacyjne.
